Zelena agenda za Zapadni Balkan je nova strategija za rast ove regije, kojom se prelazi sa tradicionalnog modela na održivu ekonomiju, u skladu sa Evropskim zelenim planom. Potpisivanjem Deklaracije o Zelenoj agendi, zemlje Zapadnog Balkana su se obavezale na Samitu u Sofiji 10. novembra 2020. da će sprovoditi mjere u oblasti sprečavanja klimatskih promjena i zagađenja, razvoja energije, saobraćaja i cirkularne ekonomije, kao i razvoja biodiverziteta, održive poljoprivrede i proizvodnje hrane. Konkretno, radi se o nizu preporuka:

• OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE, ZAŠTITA KLIME – Zapadni Balkan je region veoma pogođen klimatskim promjenama što zahtijeva smanjenje emisije gasova sa efektom staklene bašte i povećanje otpornosti na uticaj klimatskih promjena. Partneri iz ove regije će biti podržani u skladu sa novim evropskim zakonodavstvom u pravcu smanjenja emisije CO₂ putem kvota i mehanizama određivanja cijena ugljenika. Zbog izuzetno visoke zavisnosti od uglja, tranzicija prema čistim i obnovljivim izvorima energije je neophodna. EU će posebno podsticati modele transporta koji u manjoj mjeri zagađuju životnu sredinu, kao što je slučaj sa željezničkim transportom.

• PRELAZ NA CIRKULARNU EKONOMIJU – Prelazak na kružnu ekonomiju je ključ koji EU i Zapadnom Balkanu garantuje zelenu tranziciju. EU će podržati Zapadni Balkan u razvoju strategija za poboljšanje održivosti proizvodnje sirovina, sprečavanje, smanjenje, recikliranje i upravljanje otpadom, uzimajući u obzir čitav životni ciklus proizvoda. Takođe će finansijski biti podržan razvoj regionalnog sporazuma o sprečavanju zagađenja plastikom, posebno morskog otpada.

• SMANJENJE ZagađenJA vazduha, vode i zemljišta – Zagađenost vazduha na području Zapadnog Balkana je na najvišem nivou u Evropi i ima direktan uticaj na zdravlje stanovništva. EU će pomoći regionu u usklađivanju sa standardima EU kada su u pitanju kvalitet vazduha i vode, kao i upravljanje otpadnim vodama. Ovo uključuje savremeniji monitoring i dalja ulaganja na ovim poljima.

• održivA poljoprivredNA I PREHRAMBENA PROIZVODNJA – Poljoprivreda i srodne djelatnosti čine oko 10% BDP-a Zapadnog Balkana. EU će pojačati podršku održivom razvoju ruralnih oblasti, pomažući poljoprivredno-prehrambene grane kako bi bio omogućen veći kvalitet i bezbjednost hrane, smanjen otpad, unaprijeđena usklađenost sa standardima EU u oblasti bezbjednosti hrane i dobrobiti životinja i promovisana ekološki prihvatljiva i organska proizvodnja.

• ZAŠTITA BIODIVERZITETA I EKOSISTEMA – Područje Zapadnog Balkana obiluje bogatstvom staništa i vrsta koje treba zaštititi i sačuvati za naredne generacije. EU će pružiti podršku regionu u razvoju i implementaciji Akcionog plana za biodiverzitet Zapadnog Balkana kao i Plana restauracije šumskog potencijala.

Na pomenutom Samitu u Sofiji, koji je okupio najviše državne predstavnike, pored Deklaracije o Zelenoj agendi potpisana je i Deklaracija lidera Zapadnog Balkana o zajedničkom regionalnom tržištu, koja treba da doprinese ekonomskom rastu ali i ekološkom razvoju regiona.

Izvor:

https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/default/files/factsheet_wb_green_agenda_en.pdf

Ovaj članak dio je projekta „GEAR – Green Economy for Advanced Region (Zelena ekonomija za razvoj regiona)“ koji ima za cilj povećanje aktivnosti i uticaja organizacija civilnog društva iz Crne Gore, Srbije, BiH, Sjeverne Makedonije i Albanije u zaštiti životne sredine kroz umrežavanje, jačanje kapaciteta i promovisanje zelene ekonomije. Projekat finansira Evropska unija u okviru Programa podrške civilnom društvu i medijima za 2016-2017, a realizuje FORS Montenegro u partnerstvu sa organizacijama SMART Kolektiv iz Srbije, Centar za razvoj i podršku iz BiH, EKO Svest iz Sjeverne Makedonije, EDEN Centar iz Albanije i Udruženjem Slap iz Hrvatske.